De Tijdgeest ligt rustig aan de kade. Niet opvallend, gewoon altijd daar. Je ziet niet hoe bijzonder ze is. Daarover straks meer. Eerst: hoe komt ze aan haar thuishaven aan de Prinsengracht?
Daarvoor gaan we terug in de tijd. Het Amstelveld was sinds begin 19e eeuw het handelspunt voor steenkool en turf. De plek om het brandstof voor de Amsterdamse huishoudens te verhandelen. Drukte alom, zeker aan de kade waar de schepen aankwamen om te lossen. Het schip Dogger, het hoge groene houten schip langs de kade aan het Amstelveld, is een laatste overblijfsel van een turfboer.
De meerkade aan het Amstelveld kon alle schepen niet langs hebben en werd verlengd richting Vijzelgracht. Vandaar dat de Tijdgeest, gebouwd in 1897, mocht aanmeren iets verder dan het Amstelveld. Ze vond haar plek op de Prinsengracht ter hoogte van de nummers 969, 971 en 973.
Eigenaar
Het bijzondere schip draagt de schippersnaam C.W. v. Slooten. Gooike van Slooten woonde als kind buiten Amsterdam op een woonboot, van waaruit hij op de Tijdgeest uitkeek. Later verhuisde hij met zijn ouders naar Prinsengracht 973, waar de Tijdgeest weer regelmatig voor hun neus lag. Gooike voer sinds 1961 als opstapper mee met Toon Voorneveld, de vorige eigenaar. Die leerde hem hoe je de Tijdgeest draaiend en varend kreeg. Dat luisterde nauw: het schip heeft de eerste ‘Van Rennes’ petroleummotor uit 1897. Gebouwd door Dirk Willem van Rennes uit Utrecht. Een geweldige uitvinding in die tijd. Later weren de schepen uitgerust met dieselmotoren, die de oude petroleummotoren al snel van hun plek verdreven.
Vergunning
De liefde voor het schip was geboren bij Gooike. Toen de eigenaar om gezondheidsredenen in 1963 moest stoppen met het varen van het schip, was het een logische stap dat Gooike de nieuwe eigenaar zou worden. En dat werd hij zeer jong: op 17-jarige leeftijd. De Tijdgeest was het tweede schip in Amsterdam met een vergunning om aan de kade te blijven liggen. Samen met woonschip Guido was ze lange tijd de enige boot die tussen de Reguliersgracht en de Vijzelgracht lag.
Avonturen
Samen beleefden Gooike, die nu op de Nieuwe Pirnsengracht woont, en de Tijdgeest vele mooie avonturen. Zo liet hij het schip varen met aan boord de InstantComposers Pool, voorloper van het Willem Breuker Kollektief. Jong, stoer en met het schip als hun podium lieten ze hun klanken galmen over de Prinsengracht en het IJ.
En dan juni 1964. De Beatles kwamen naar Amsterdam! Gooike had een kleine Philips-transistorradio aan zijn oor om het verslag te volgen en zijn schip was vol met vrienden van school. Hij voer naar de locatie die de radiogolven verklapten. En daar zaten de muzikanten op de open rondvaartboot! Gooike koerst erop af en een schoolvriendin, Anita Plesman, wil dolgraag overstappen. De Beatles knikken bemoedigen toe; ze zijn welkom aan boord! Anita heeft nog een obstakel te gaan: het bange meisje voor haar aarzelt. Ze durft de overstap niet te maken. En… ze doet het niet! Zonde, zonde, zonde! Het zit Anita na zoveel jaren nog steeds dwars. De afbeelding van het angstbeen op de Tijdgeest heeft wel de kranten en het journaal gehaald. Dat dan weer wel. Een stuk of zes anderen zijn wel overgestapt op het schip van de Beatles.
Leuk om te weten
In de jaren twintig zag een ondernemer aan het Amstelveld 19 zijn kans. De kachel warm houden gedurende de nacht kostte brandstof en daar wilden de binnenstad bewoners graag zuinig mee omgaan. Hij zag in de brandstof die door de schepen werd aangevoerd de oplossing en opende het Water- en Vuurhuis. Hij verkocht er gloeiende kolen en warm water. Zo konden ’s morgens de kachels opgestookt worden en konden de klanten zich wassen.
Helena van Gelder
De Tijdgeest 